Rynek energii, ekonomia i prognozowanie gospodarki
DOI:
https://doi.org/10.7494/er.2025.13-14.163Słowa kluczowe:
energetyka rozproszona, efekty zewnętrzne transformacji energetycznej, rynek pracy, makroekonomia, rozwój gospodarczy, badania systemowe, modelowanie, system energetyczny, planowanie operacyjne, analizy scenariuszoweAbstrakt
Fundamentalnym elementem trwającej w Polsce transformacji energetycznej są procesy ekonomiczne, obejmujące zarówno kwestie finansowania i optymalizacji kosztów systemowych, jaki maksymalizacji pozytywnych efektów zewnętrznych. W artykule przedstawiono doświadczenia naukowo-badawcze autorów w zakresie wspomnianej problematyki. Omówiono projekt Obserwatorium Transformacji Energetycznej finansowany w ramach konkursu strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Przedstawiono także wieloletnie doświadczenie Zespołu Modelowania Systemów Energetycznych AGH (ESMLabAGH) w konstruowaniu wielowymiarowych modeli paliwowo--energetycznych. Zaprezentowane wyniki dowodzą unikalnego potencjału AGH w obszarze monitorowania i programowania ekonomiczno-technologicznych aspektów TE w Polsce, który pozwala w większym stopniu stosować zasadę evidence-based policymaking do kreowania polityki klimatycznej i gospodarczej w wymiarze krajowym,regionalnym i lokalnym.
Bibliografia
BlueGreen Alliance (2011), Overview of the Solar Energy Industry and Supply Chain, https://www.bgafoundation.org/wp-content/ uploads/2016/08/Solar-Overview-for-BGA-Final-Jan-2011. pdf [dostęp: 20.03.2025].
Bussieck M.R., Meeraus A. (2004), General Algebraic Modeling System (GAMS), [w:] J. Kallrath (red.), Applied Optimization. Modeling Languages in Mathematical Optimization, Springer New York, NY: 137–157.
Cameron L., van der Zwaan B. (2015), Employment Factors for Wind and Solar Energy Technologies: A Literature Review, „Renewable and Sustainable Energy Reviews” 45 (1): 160–172.
Cardenete M.A., Sancho F. (2012), The Role of Supply Constraints in Multiplier Analysis, „Economic System Research” 24 (1): 21–34.
Dietzenbacher E., Lenzen M., Los B., Guan D., Lahr M.L., Sancho F., Suh S., Yang C. (2013), Input-Output Analysis: The Next 25 Years, „Economic Systems Research” 25 (4): 369–389.
ESMLab, Modelowanie Systemów Energetycznych, https://badap.agh. edu.pl/autorzy/zespoly/esmlab-00036?limit=20&language=pl.
Gawlik L., Grudziński Z., Kamiński J., Kaszyński P., Kryzia D., Lorenz U., Mirowski T., Mokrzycki E., Olkuski T., Ozga-Blaschke U. et al. (2013), Węgiel dla polskiej energetyki w perspektywie 2050 roku – analizy scenariuszowe, Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
Gołębiowski P., Klima G., Marciniak M., Parfieniuk P., Sowińska A. (2013), Model optymalnego miksu energetycznego dla Polski do roku 2060 (wersja 2.0), Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Departament Analiz Strategicznych, Warszawa, https://www.cire.pl/pliki/1/miks_ener_kprm_das_12_11_2013.pdf [dostęp: 2.07.2025].
GUS (2024), Bilans przepływów międzygałęziowych w bieżących cenach bazowych w 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/roczne-rachunki-narodowe/ bilans-przeplywow-miedzygaleziowych-w-biezacych-cenach-bazowych-w-2020-roku,7,4.html [dostęp: 20.03.2025].
Jacobson M.Z., Delucchi M.A., Bauer Z.A.F., Goodman S.C., Chapman W.E., Cameron M.A., Bozonnat C., Chobadi L., Clonts H.A., Enevoldsen P. et al. (2017), 100% Clean and Renewable Wind, Water and Sunlight All-Sector Energy Roadmaps for 139 Countries of the World, „Joule” 1 (1): 108–121.
Kopeć S., Lach Ł. (2021), Wpływ programu Mój Prąd na polską gospodarkę, https://www.er.agh.edu.pl/media/filer_public/62/0f/620f5896-c458-496c-b8c5-965792ad60b9/agh_ komunikat_1_2021_wplyw_programu_moj_prad.pdf [dostęp: 20.03.2025].
KPEiK (2025), Projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. – wersja do konsultacji publicznych z 10.2024 r. wraz z prognozą oddziaływania na środowisko z 02.2025 r., Ministerstwo Klimatu i Środowiska, https://www.gov.pl/web/klimat/ projekt-krajowego-planu-w-dziedzinie-energii-i-klimatu-do-2030-r- wersja-do-konsultacji-publicznych-z-102024-r [dostęp: 28.06.2025].
Lach Ł. (2020), Tracing Key Sectors and Important Input-Output Coefficients: Methods and Applications, C.H. Beck, Warszawa.
Lach Ł. (2022), Optimization Based Structural Decomposition Analysis as a Tool for Supporting Environmental Policymaking, „Energy Economics” 115 (C): 106332.
Lach Ł., Kopeć S., Heller K., Zyśk J., Adamiec E., Kisiel-Dorohinicki M., Brzoza-Zajęcka A., Gaska K. (2025), Input-Output Model for Forecasting Economic and Environmental Effects of Smart Meters Deployment in Poland, „Energy” 328 (1): 136504.
Mallet V., Quélo D., Sportisse B., Biasi M.A., Debry E., Korsakissok I., Wu L., Roustan Y., Sartelet K., Tombette M., Foudhil H. (2007), Technical Note: The Air Quality Modeling System Polyphemus, „Atmospheric Chemistry and Physics” 7 (20): 5479–5487.
PEP2040 (2021), Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., Ministerstwo Klimatu i Środowiska, https://www.gov.pl/web/klimat/ polityka-energetyczna-polski [dostęp: 20.03.2025].
Pluta M., Wyrwa A., Mirowski T., Zyśk J. (2012), Wyniki wstępnych badań nad długookresowym rozwojem krajowego systemu wytwarzania energii elektrycznej w Polsce, „Polityka Energetyczna” 15 (4): 85–96.
Pluta M., Wyrwa A. Suwała W., Zyśk J., Raczyński M., Tokarski S. (2020), A Generalized Unit Commitment and Economic Dispatch Approach for Analysing the Polish Power System under High Renewable Penetration, „Energies” 13 (8): 1952.
Pluta M., Wyrwa A., Zyśk J., Suwała W., Raczyński M. (2023), Scenario Analysis of the Development of the Polish Power System towards Achieving Climate Neutrality in 2050, „Energies” 16 (16): 5918.
Przybyliński M. (2012), Metody i tablice przepływów międzygałęziowych w analizach handlu zagranicznego Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Ram M., Osorio-Aravena J.C., Aghahosseini A., Bogdanov D., Breyer Ch. (2022), Job Creation During a Climate Compliant Global Energy Transition Across the Power, Heat, Transport, and Desalination Sectors by 2050, „Energy” 238 (A): 121690.
Rutovitz J., Dominish E., Downes J. (2015), Calculating Global Energy Sector Jobs: 2015 Methodology Update, https://opus.lib.uts.edu.au/bitstream/10453/43718/1/Rutovitzetal2015Cal-culatingglobalenergysectorjobsmethodology.pdf [dostęp: 20.03.2025].
Rutovitz J., Briggs Ch., Dominish E., Nagrath K. (2020), Renewable Energy Employment in Australia: Methodology, https:// assets.cleanenergycouncil.org.au/documents/resources/reports/Clean-Energy-at-Work/Institute-for-Sustainable-Futures-renewable-energy-jobs-methods-report.pdf [dostęp: 20.03.2025].
Wyrwa A. (2015), An Optimization Platform for Poland’s Power Sector Considering Air Pollution and Health Effects, „Environmental Modelling & Software” 74: 227–237.
Wyrwa A., Suwała W., Pluta M., Raczyński M., Zyśk J., Tokarski S. (2022), A New Approach for Coupling the Short- and Long-Term Planning Models to Design a Pathway to Carbon Neutrality in a Coal-Based Power System, „Energy” 239: 122438.
Zyśk J., Roustan Y., Wyrwa A. (2015), Modelling of the Atmospheric Dispersion of Mercury Emitted from the Power Sector in Poland, „Atmospheric Environment” 112: 246–256.
Zyśk J., Wyrwa A., Pluta M., Olkuski T., Suwała W., Raczyński M. (2021), The Health Impact and External Cost of Electricity Production, „Energies” 14 (24): 8263.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2025-09-29 - (2)
- 2025-09-28 - (1)
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Czasopismo „Energetyka Rozproszona” stosuje licencję „Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0”, która pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Z pełną treścią licencji można zapoznać się na stronie: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
