Geotermia i pompy ciepła
DOI:
https://doi.org/10.7494/er.2025.13-14.89Słowa kluczowe:
geotermia, geoenergetyka, systemy geotermalne, rozproszone zasoby ciepła i/lub chłodu, inteligentne sieci ciepłowniczeAbstrakt
W artykule przedstawiono współczesne trendy i wyzwania w obszarze dostaw ciepła i chłodu w kontekście rozwoju „inteligentnych” sieci grzewczych i grzewczo-chłodniczych (smart grids) oraz rozwoju ciepłownictwa (energetyki) rozproszonego. Autorzy artykułu dzielą się doświadczeniami z prac naukowo-badawczych,eksperymentalno-rozwojowych oraz dydaktycznych wykonywanych w ramach krajowych i międzynarodowych projektów. W artykule omówiono kompleksowy zakres działalności zespołów badawczych Katedry Surowców Energetycznych AGH.
Bibliografia
Barwińska-Małajowicz A., Banaś M., Piecuch T., Pyrek R., Szczotka K., Szymiczek J. (2024), Energy and Ecological Concept of a Zero-Emission Building Using Renewable Energy Sources – Case Study in Poland, „Energies” 17: 1–23.
Bujakowski W., Tomaszewska B. (red.) (2014), Atlas of the Possible Use of Geothermal Waters for Combined Production of Electricity and Heat Using Binary System in Poland, Wydawnictwo MEERI PAS.
Gładysz P., Sowiżdżał A., Miecznik M., Pająk L. (2020), Carbon Dioxide-Enhanced Geothermal Systems for Heat and Electricity Production: Energy and Economic Analyses for Central Poland, „Energy Conversion and Management” 220: 1–17.
Gładysz P., Pająk L., Andresen T., Strojny M., Sowiżdżał A. (2024), Process Modeling and Optimization of Supercritical Carbon Dioxide - Enhanced Geothermal Systems in Poland, „Energies” 17: 1–15.
Górecka R. (1996), Teoria i technika eksperymentu, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
Górecki W. (red.) (2006a), Atlas zasobów energii geotermalnej na Niżu Polskim – formacje mezozoiczne, Wydawnictwo ZSE AGH w Krakowie.
Górecki W. (red.) (2006b), Atlas zasobów energii geotermalnej na Niżu Polskim – formacje paleozoiczne, Wydawnictwo ZSE AGH w Krakowie.
Górecki W. (red.) (2011), Atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat zachodnich, Wydawnictwo KSE AGH w Krakowie.
Górecki W. (red.) (2012), Atlas geotermalny zapadliska przedkarpackiego, Wydawnictwo KSE AGH w Krakowie.
Górecki W. (red.) (2013), Atlas geotermalny Karpat wschodnich, Wydawnictwo KSE AGH w Krakowie.
Górecki W., Sowiżdżał A., Hajto M., Wachowicz-Pyzik A. (2015), Atlases of Geothermal Waters and Energy Resources in Poland, „Environmental Earth Sciences” 74 (12): 7487–7495.
Hałaj E., Kotyza J., Hajto M., Pełka G., Luboń W., Jastrzębski P. (2021), Upgrading a District Heating System by Means of the Integration of Modular Heat Pumps, Geothermal Waters, and PVs for Resilient and Sustainable Urban Energy, „Energies” 14: 1–17.
Jach-Nocoń M., Pełka G., Luboń W., Mirowski T., Nocoń A., Pachytel P. (2021), An Assessment of the Efficiency and Emissions of a Pellet Boiler Combusting Multiple Pellet Types, „Energies” 14: 1–15.
Jachimowski A., Luboń W., Michlowicz Z., Dawiec D., Wygoda M., Paprocki M., Wyczesany P., Pełka G., Jastrzębski P. (2025), Renewable Energy Use for Conversion of Residential House into an Off-Grid Building – Case Study, „Energies” 18: 1–24.
Kaczmarczyk M. (2024), Building Energy Characteristic Evaluation in Terms of Energy Efficiency and Ecology, „Energy Conversion and Management” 306: 1–19.
Kaczmarczyk M. (2025), Energy Environmental Matrix for Buildings Energy Performance Certificate Evaluation, „Energy and Buildings” 341: 1–11.
Kaczmarczyk M., Mukti M., Ghaffour N., Soukane S., Bundschuh J., Tomaszewska B. (2024a), Renewable Energy-Driven Membrane Distillation in the Context of Life Cycle Assessment, „Renewable and Sustainable Energy Reviews” 192: 1–20.
Kaczmarczyk M., Sowiżdżał A., Tomaszewska B. (2024b), Life Cycle and Water Footprint Assessment in the Geothermal Energy Sector, „Energies” 17: 1–23.
Kaczmarczyk M., Książek R., Hałaj E., Gdowska K., Kapłan R., Peł¬ka G., Luboń W. (2025), Assessing Discrepancies in Heat Demand: A Case Study of Diverse Energy Management Systems Within the Energy Performance Certificate Framework in a Student’s Dormitory, „Energy and Buildings” 329: 1–12.
Kukiełka L. (2002), Podstawy badań inżynierskich, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Luboń W., Pełka G., Janowski M., Pająk L., Stefaniuk M., Kotyza J., Reczek P. (2020), Assessing the Impact of Water Cooling on PV Modules Efficiency, „Energies” 13: 1–13.
Materiały informacyjne, Projekt EnerGizerS, https://www. energizers.agh.edu.pl/pl/materialy-informacyjne [dostęp: 29.06.2025].
Miecznik M., Tyszer M., Sowiżdżał A., Andresen T., Frengstad B., Stenvik L., Pierzchała K., Gładysz P. (2024), Numerical Modeling of a Potential CO2-Supplied Enhanced Geothermal System (CO2-EGS) in the Åsgard Field, Norway, „Geology, Geophysics and Environment” 50 (2): 175–190.
Nocoń A., Jachimowski A., Koniuch W., Pełka G., Luboń W., Jach-No¬coń M., Dawiec D. (2024), Analysis of the Energy and Emission Performance of an Automatic Biomass Boiler in the Context of Efficient Heat Management, „Energies” 17 (5885): 1–16.
Olasolo P., Juarez M.C., Morales M.P., D’Amico S., Liarte I.A. (2016), Enhanced Geothermal Systems (EGS): A Review, „Renewable and Sustainable Energy Reviews” 56: 133–144.
Pająk L., Sowiżdżał A., Gładysz P. Tomaszewska B., Miecznik M., Andresen T., Frengstad B., Chmielowska A. (2021), Multi-Criteria Studies and Assessment Supporting the Selection of Locations and Technologies Used in CO2-EGS Systems, „Energies” 14 (7683): 1–18.
Pełka G. Jach-Nocoń M., Paprocki M., Jachimowski A., Luboń W., Nocoń A. Wygoda M., Wyczesany P., Pachytel P., Mirowski T. (2023), Comparison of Emissions and Efficiency of Two Types of Burners when Burning Wood Pellets from Different Suppliers, „Energies” 16 (1695): 1–18.
Polański Z. (1984), Metodyka badań doświadczalnych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
Polska Norma PN-EN 14511-1:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 1: Terminy i definicje.
Polska Norma PN-EN 14511-2:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 2: Warunki badań.
Polska Norma PN-EN 14511-3:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 3: Metody badań.
Polska Norma PN-EN 14511-4:2023-02 (2023), Klimatyzatory, agregaty chłodzące ciecz i pompy ciepła do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz agregaty procesowe, ze sprężarkami o napędzie elektrycznym. Część 4: Wymagania.
Sapińska-Śliwa A., Wiglusz T., Kruszewski M., Śliwa T., Kowalski T. (2017), Wiercenia geotermalne: Doświadczenia techniczne i technologiczne, Wydawnictwo Fundacja Wiertnictwo-Nafta¬-Gaz, Nauka i Tradycje, Kraków.
Shyi-Min L.A. (2018), A Global Review of Enhanced Geothermal System (EGS), „Renewable and Sustainable Energy Reviews” 81: 2902–2921.
Śliwa T., Sapińska-Śliwa A., Jezuit Z., Koniszewski A., Szczytowski M., Bandura K., Rejman R. (2022), Wstępna koncepcja udostępnienia ciepła Ziemi na potrzeby miasta Czechowice-Dziedzice, Laboratorium Geoenergetyki AGH (materiał nie¬publikowany).
Sowiżdżał A., Chmielowska A. (2022), Systemy geotermalne CO2-EGS – projekt EnerGizerS, „Wiadomości Naftowe i Gazownicze” 9 (284): 10–13.
Sowiżdżał A., Andresen T., Miecznik M., Frengstad B., Gładysz P., Pająk L., Chmielowska A., Tomaszewska B., Stenvik L., Szymanek M. (2023), Possibilities of Using Geothermal Energy in CO2-EGS Systems in Poland and Norway – the EnerGizerS Project, Proceedings World Geothermal Congress, 17–21 kwietnia, Pekin.
Sowiżdżał A., Gładysz P., Pająk L. (2021a), Sustainable Use of Petrothermal Resources – A Review of the Geological Conditions in Poland, „Resources” 10 (8): 1–18.
Sowiżdżał A., Hajto M., Tomaszewska B., Kotyza J., Górecki W. (2021b), Tematyka geotermalna w działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej Katedry Surowców Energetycznych Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w latach 2019–2021 i plany na przyszłość, „Przegląd Geologiczny” 69 (9): 633–642.
Sowiżdżał A., Machowski G., Krzyżak A., Puskarczyk E., Krakows¬ka-Madejska P., Chmielowska A. (2022), Petrophysical Evaluation of the Lower Permian Formation as a Potential Reservoir for CO2 - EGS – Case Study from NW Poland, „Journal of Cleaner Production” 379 (134768): 1–20.
Stang J., Austegard A., Jooss Y., Szymanek M., Sowiżdżał A. (2024), New and Accurate Thermodynamic Property Data of CO2-EGS Relevant Working Fluids with Data Fitted to Existing Thermodynamic Models, „International Journal of Greenhouse Gas Control” 136 (104192): 1–10.
Starczewska M., Strojny M., Sowiżdżał A., Gładysz P., Pająk L. (2025), Life Cycle Assessment of Enhanced Geothermal Systems with CO2 as a Working Fluid – Polish Case Study, „Clean Tech-nologies and Environmental Policy” 27: 1863–1875.
Strojny M., Gładysz P., Andresen T., Pająk L., Starczewska M., Sowiżdżał A. (2024), Environmental Impact of Enhanced Geothermal Systems with Supercritical Carbon Dioxide: A Comparative Life Cycle Analysis of Polish and Norwegian Cases, „Energies” 17 (2077): 1–16.
Szargut J. (2010), Termodynamika techniczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Tagliaferri M., Gładysz P., Ungar P., Strojny M., Tallkuri L., Fiaschi D., Manfrida G., Andresen T., Sowiżdżał A. (2022), Techno-Economic Assessment of the Supercritical Carbon Dioxide Enhanced Geothermal Systems, „Sustainability” 14 (16580): 1–20.
Wójcicki A., Sowiżdżał A., Bujakowski W. (red.) (2013), Ocena potencjału, bilansu cieplnego i perspektywicznych struktur geologicznych dla potrzeb zamkniętych systemów geotermicznych (HDR) w Polsce, Wydawnictwo Ministerstwo Środowiska.
Zimny J., Michalak. P., Szczotka K. (2012), Ecological Heating System of a School Building Hybrid Heating System with a Heat Pump – A Case Study, „Rynek Energii” 5: 144–152.
Zimny J., Michalak P., Szczotka K. (2015), Polish Heat Pump Market between 2000 and 2013 – European Background, Current State and Development Prospects, „Renewable and Sustainable Energy Reviews” 48: 791–812.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2025-09-29 - (3)
- 2025-09-29 - (2)
- 2025-09-28 - (1)
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Czasopismo „Energetyka Rozproszona” stosuje licencję „Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0”, która pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Z pełną treścią licencji można zapoznać się na stronie: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
