Podziemne trasy turystyczne w Tarnowskich Górach (Górny Śląsk) // The Underground Tourist Trails in Tarnowskie Góry (Upper Silesia, Poland)
DOI:
https://doi.org/10.7494/geotour.2008.15.51Słowa kluczowe:
geoturystyka, kopalnia zabytkowa, sztolnia, turystyka przemysłowa // geoturism, mine-museum, adits, industrial tourismAbstrakt
W artykule zaprezentowano opis trasy podziemnej zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni „Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach, jako istotnego przykładu rozwoju geoturystyki na Górnym Śląsku. Zarysowano zarówno historię górnictwa kruszcowego w Ziemi Tarnogórskiej, jak również wyposażenie w sprzęt wyrobisk górniczych udostępnionych obecnie dla turystów. Szczególnie interesująca jest sztolnia „Czarnego Pstrąga”, której zwiedzanie odbywa się łodziami.
//
The following paper presents the description of underground trails in the historical silver mine museum and the “Black Trout” adit in Tarnowskie Góry. It is an essential example of geotourism in the Upper Silesia. The history of ore mining in Tarnowskie Góry area is briefly characterized and the mining equipment is presented in the galleries of historical mine and underground museum. The “Black Trout Adit” is especially interesting as the visitors travel along the historical water adit by boats.
Pobrania
Bibliografia
Assmann, P., 1944. Die Stratigraphie der oberschlesischen Trias 2. Der Muschelkalk. Abhandlungen der Reichsamst fuer Bodenforschung N.F. 208.
Długoborski, W., 1948. Rekrutacje górników w Zagłębiu Górnośląskim przed zniesieniem poddaństwa. Warszawa, 14 pp.
Doktorowicz-Hrebnicki, S., 1955b. Mapa geologiczna Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Mapa strukturalna 1:50 000, arkusz Bytom. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Dutkiewicz, J.E., 1964. Odkrycie i konserwacja malowideł z XIV-XVI wieku w prezbiterium kościołą w Olkuszu. Ochrona zabytków, 17: 11-35.
Guzik, O., (red.), 1954. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Bytom (M34-50D). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Guzik, O., Piechulska, B., (red.), 1968. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Arkusz Bytom (M34-50D). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, pp. 64-67.
Kleczkowski, A.S., (red.), 1990a. Główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) w Polsce – własności hydrogeologiczne, jakość wód, badania modelowe i poligonowe. Publikacje CPBP 04-10, Zeszyt 55. Wydawnictwa AGH, Kraków.
Kleczkowski, A.S., (red.), 1990b. Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Archiwum Instytutu Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej AGH, Kraków.
Kondracki, J., 2002. Geografia regionalna Polski. Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa, pp. 245-246.
Kownacki, H., 1791. O starożytności kopalni kruszców w kluczu słowiańskim. Warszawa, 83 pp.
Majer, J., 1967. Zur Entwicklung der Bergbautechnik des 16 Jahrhunderts im Westteil des bochemischen Erzgebirges. Deutsches Jahrbuch fuer Volkskunde, 13: 307-308.
Malinowski, J., (red.), 1991. Budowa geologiczna Polski, tom VII, Hydrogeologia. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, pp. 162-167.
Molenda, D., 1963. Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku. W: Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, tom XV, Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa, tom VIII. Ossolineum, Wrocław, pp. 9.
Molenda, D., 1969. Ziemia powiatu tarnogórskiego w epoce feudalnej. W: Rechowicz, H., (red.), Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice, pp. 51-92.
Molenda, D., 1972. Kopalnie rud ołowiu na terenie złóż śląsko-krakowskich w XVI do XVIII wieku. Z dziejów postępu technicznego eksploatacji kruszców. Ossolineum, Wrocław, pp. 25-31.
Moszny, J., 2003. Rola i znaczenie sztolni odwadniających w górnictwie tarnogórskim. W: Materiały Sympozjum „45 lat działalności Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach”. Wydawnictwo Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, pp. 25-39.
Nitkiewicz-Jankowska, A., 2006. Turystyka przemysłowa wizytówką Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej 117, Studia i Materiały, 32: 251-256.
Nowak, J., 1927. Kronika miasta i powiatu Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry, pp. 33-39.
Osika, R., (red.), 1970. Geologia i surowce mineralne Polski. Biuletyn Instytutu Geologicznego 251: 318-321.
Pawlak, I., Dziekońska, I., (red.), 1974. Budowa geologiczna Polski, tom IV, Tektonika, część I, Niż Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, pp. 226-233.
Paczyński, B., (red), 1993. Altas hydrogeologiczny Polski, 1:50 000. Wydawnictwo Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
Piernikarczyk, C., 1984. Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa, pp. 1-30.
Piernikarczyk, J., 1933. Historia górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku. Katowice, 350 pp.
Pigler, R., 1934. 150 Jahre Friedrichsgrube. Bytom, pp. 15-17.
Rechowicz, H., 1969. Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice, 616 pp.
Różycki, P., 2005. Klasyfikacja współczesnych form turystyki. Geoturystyka, 1: 13-23.
Rzeczycki, T., 2006. Sanatorium podziemne pod Tarnowskimi Górami? Montes Tarnovicensis, 23: 15-16.
Słowańska, B., Ruehle, W., (red.), 1968. Budowa geologiczna Polski, t. I Stratygrafia, część I Prekambr i Paleozoik. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, pp. 407-425.
Sokołowski, S., (red.), 1973. Budowa geologiczna Polski, t. I Stratygrafia, część II Mezozoik. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Stupnicka, E., 2007. Geologia regionalna Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, pp. 203-209.
Szlachcic-Dudzicz, D., 2006. Tarnowskie Góry – geneza i najstarsze dzieje górniczego miasta. Wydawnictwo DIG, Warszawa.
Znosko, J., 1955. Retyk i lias między Krakowem a Wieluniem. Prace Instytutu Geologicznego 14.
www.gosilesia.pl
www.kopalniasrebra.pl
